خواب دیدن؛ انواع خواب + علل و عوامل
خواب دیدن
بدون شک خواب و رویا یک مسئله بحث برانگیز و اسرارآمیز برای هر انسانی است و معمولا خواب های ما منشاء و دلایل روانشناختی دارند. قرن‌ها و چه بسا از ابتدای خلقت انسان، آدمی جذب خواب دیدن شده و به دنبال جوابی برای سوالات خود در این زمینه است که چرا خواب میبینیم؟ آیا در خوابهای خود قادر به جستجو و یافتن معنا و مفهومی خواهیم بود؟ در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر به بررسی این مقوله بپردازیم.
فرآیند خوابیدن و خواب دیدن
خواب فرآیندی طبیعی است که در طول شبانه‌روز بر فرد حادث می‌شود و در طول این فرآیند شخص نسبت به مسائل و اتفاقات اطراف خود کاملا نا آگاه بوده و در حالت ناهشیاری به سر می‌برد.
مراحل خواب
خوابیدن در چهار مرحله صورت گرفته و اتفاق می‌افتد که به ترتیب زیر است:
مرحله پیش از خواب
مرحله پیش از خواب که در آن عضلات ریلکس شده و تپش قلب کمتر می‌شود و دما و حرارت بدن نیز رو به کاهش می‌رود.
خواب سبک
خواب سبک که هشیاری به صورت تمام و کمال از بین نرفته و فرد قادر است به آسانی از خواب بیدار شود بدون اینکه احساس ابهام و گنگی کند.
موج آهسته
موج آهسته که در آن فشار خون پایین می‌رود. فرد در این مرحله حرف می‌زند و تعدادی از افرادی نیز در این مرحله راه می‌روند. جالب است بدانید فرد پس از بیدار شدن از خواب از رفتارهای خود کاملا ناآگاه است.
خواب عمیق با موج آهسته
خواب عمیق با موج آهسته که در این مرحله بیدار شدن از خواب کاری فوق العاده سخت است و اگر بخواهید کسی را بیدار کنید احتمالا وقت و انرژی زیادی از شما خواهد گرفت و پس از بیدار شدن حالت گیجی بر فرد غالب است. در طول خواب شبانه حالت اول و دوم معمولا چهار الی پنج بار برای فرد اتفاق می‌افتند و هر چه به صبح نزدیک‌تر شویم خواب دیدن ما بیشتر می‌شود. اگر جریان خواب به صورت کاملا نرمال پیش رود شخص هر دو ساعت یک بار به مدت یک الی دو دقیقه بیدار می‌شود و مجدد به خواب می‌رود که این حرکت در ذهن آدمی نمی‌ماند مگر واقعه‌ای رخ دهد و یا تنش و فشار روانی برای فرد پیش بیاید که باعث شود بیدار شدن در طول شب در حافظه و ذهن او ثبت شود.
انواع خواب
خواب و رویا به دلایل مختلف به انواع و اقسام گوناگونی تقسیم می‌شود. پیامبر گرامی اسلام خواب ها را در سه گروه کلی دسته‌بندی می نمایند:
خواب رحمانی و الهی (رویای صادقه)
علت صادقه معمولا مژده ای از جانب پروردگار و یا خبر و راهنمایی از غیب است
خواب شیطانی
خوابهای بد یا خوابهای شیطانی معمولا وسیله غم و اندوه از سمت شیطان است و نباید به آنها توجه کرد. در ادامه برای جلوگیری از خوابهای شیطانی روشهایی بیان خواهیم نمود.
خواب های پریشان، بی مورد و پراکنده
این نوع خواب معمولا متاثر از افکار، مشغله و دغدغه های روزمره و یا عواطف و احساسات انسان است.
گاهی عواملی خارجی مانند گرما و سرما و… بر خواب و رویا تاثیر می‌گذارند؛ بعضی مواقع عوامل داخلی مانند سنگینی معده، ناراحتی و افکار پریشان و مشوش، مریضی جسمی یا روحی و… بر روی فکر و قوه تخیل انسان موثر واقع شده و نتیجه آن دیدن خوابهای پریشان است.
هیجانات و احساسات درونی و حتی خصوصیات و ویژگی‌های اخلاقی مانند دوست داشتن یا تنفر نیز از جمله عواملی است که در این زمینه بسیار تاثیر داشته و در نوع خوابی که فرد می‌بیند نقش بسزایی دارد به همین دلیل اغلب خواب‌ها نشات گرفته از مخیلات و هوای نفس و موثر از همین عوامل داخلی و خارجی است.
معمولا این گونه خواب‌ها نشان از کیفیت عمل و تاثیر آن دارد و در پشت خواب چیزی نهفته و پنهان نیست. بد نیست بدانید همه خواب و رویاها به این شکل نبوده و خواب‌هایی وجود دارد که پرده از حقایق و حوادث آینده برمی‌دارند، به این گونه خواب‌ها رویای صادقه می‌گویند. سر شب، نیمه شب و یا بعد از نماز صبح و به طور کلی زمان خواب بر نوع خوابی که ما میبینیم تاثیر مستقیم دارد و ناگفته نماند که حتی فصول سال نیز بر خواب و نوع خواب تاثیر می‌گذارند. تشخیص خوابهای صادقه کار سختی است و تعبیر خواب و تفسیر آن با نورانیت و صفای درونی آدمی مرتبط است.
رویا اگر جنبه صادقه داشته باشد قطعا واقعیت یا حقایقی از گذشته یا آینده را آشکار می‌کند. خواب افراد بر اساس میزان ایمان و روحیه معنوی آنها با هم تفاوت دارد که نشان دهنده درستی و نادرستی کردار و رفتارشان است. به عنوان مثال اگر شخصی در مسائل اعتقادی و دینی مقید و معتقد باشد و زندگی او آمیخته با اعمال صالح باشد مسلماً خواب‌هایی می‌بیند که حاکی و بیانگر ضمیر روشن اوست اما اگر اهل گناه باشد و مسائل و امور دینی را به درستی انجام ندهد و خود را ملزم به رعایت آنها نکند نتیجه آن خواب‌هایی پریشان و آشفته و شیطانی باشد که فرد باید این گونه خواب‌ها را تلنگری فرض کرده و در صدد اصلاح خود برآید. بهتر است برای محفوظ و در امان ماندن از خوب‌های شیطانی و پریشان امور زیر را انجام دهیم:
- نماز اول وقت خواندن در هر شرایطی
- پرهیز و دوری جستن از مجالس گناه و معاشرت نکردن با افراد گناهکار و سست عقیده
- مطالعه کتب مذهبی و مفید
- حفظ پاکیزگی و طهارت در هر حالت و شرایطی
- انس گرفتن با قرآن و دعا و نیایش
- داشتن وضو در همه حال به ویژه قبل از خواب
- پرداخت صدقه به میزان توان و قدرت مالی
انواع خوابیدن
انواع خواب به شکل دیگری نیز مطرح است و این گونه روایت و حکایت شده است که انبیاء بر روی کمر می‌خوابیده‌اند. مومن به پهلوی راست و رو به روی قبله می‌خوابد. پادشاهان و ثروتمندان بعلت پرخوری و سنگینی معده بر جانب چپ می‌خوابند. شیاطین و فرزندانش بر روی صورت و شکم خود می‌خوابند. بهترین نوع خوابیدن آن است که در رساله ذهبیه مطرح شده است و آن به این شکل است که ابتدا کمی به شانه راست دراز کشیده و سپس به شانه چپ بخوابیم. هنگام بیدار شدن نیز باید کمی به روی شانه راست دراز کشیده و سپس از رختخواب بلند شویم. به عبارتی ابتدا و انتهای خواب باید به روی شانه و پهلوی راست باشد. بدترین نوع خواب نیز به این شکل است که به روی شکم بخوابیم. این نوع خواب بسیار مورد مذمت و نکوهش واقع شده است. در روایت آمده است اگر کسی به روی شکم خوابیده باشد اورا بیدار کنید چرا که به روی شکم خوابیدن طریقه ابلیس است.
دلیل خواب دیدن چیست؟
اکثر محققان معتقدند خواب دیدن دلیل و علت خاصی دارد، اما هنوز کسی نمی‌داند هدف از خواب و رویا چیست و چرا خواب میبینیم. بنا براین تفسیر خواب و رویا کار ساده‌ای نبوده و هر کسی از پس آن برنمی‌آید. برخی بر این عقیده‌اند رویا در یکپارچه‌سازی خاطرات به مغز کمک می‌کند و در عملکرد مغز و یادگیری آن تاثیر بسیاری می‌گذارد. عده‌ای دیگر بر عقیده پایبند هستند که رویا باعث می‌شود مغز خطرات را شبیه‌سازی و شناسایی کند و در نهایت این باعث می‌شود که مغز بیش از پیش از خود مراقبت کند.
سخن پایانی
جالب است بدانید از شایع‌ترین موضوعاتی که پایه و اساس خواب قرار می‌گیرند و موضوع خواب و رویا می‌شوند عبارتند از تعقیب و گریز، سقوط و پرت شدن از بلندی، رفتن به مدرسه یا محل کار و فعالیت‌های جنسی. آمار و تحقیقات نیز نشان دهنده خواب‌هایی است که بین انسان‌ها مشترک است مانند تلاش برای انجام فعالیت و رسیدن به هدف مورد نظر، پرواز کردن، وقت گدراندن و همراهی با کسی که در عالم واقعیت او را از دست داده‌ایم.